Aminoglycosiden zijn een klasse antibiotica die de arts voornamelijk gebruikt voor de behandeling van ernstige bacteriële infecties in een klinische omgeving. De bacteriën die dit antibioticum behandelt, vermenigvuldigen zich zeer snel of zijn moeilijk te behandelen. Aminoglycosiden zijn zogenaamde bactericide antibiotica omdat ze bacteriën direct doden. Ze voorkomen namelijk dat bacteriën eiwitten produceren die nodig zijn voor hun overleving. De arts zet aminoglycosiden vaak in in combinatie met andere antibiotica. Het nemen van medicijnen veroorzaakt mogelijk bijwerkingen. De marge tussen een veilige en een toxische (giftige) dosis is klein en daarom is een goede opvolging door de arts vaak nodig. Aminoglycosiden worden meestal gebruikt als andere minder toxische antibiotica gecontra-indiceerd of ineffectief zijn.
- Voorbeelden van aminoglycosiden
- Indicatie: Behandeling van ernstige bacteriële infecties
- Gentamicine en Tobramycine
- Neomycine
- Netilmicine en Amikacine
- Streptomycine
- Toedieningswijze
- Interacties van soort antibiotica met andere medicijnen
- Bijwerkingen van aminoglycosiden
Voorbeelden van aminoglycosiden
Voorbeelden van aminoglycosiden zijn onder andere:
- Amikacine (alleen intraveneus: via een ader)
- Gentak en Genoptic (oogdruppels)
- Gentamicine (generieke versie is alleen intraveneus beschikbaar)
- Kanamycine
- Neo-Fradine (oraal: via de mond ingenomen)
- Neomycine (generieke versie is alleen intraveneus beschikbaar)
- Streptomycine
- Tobramycine
Indicatie: Behandeling van ernstige bacteriële infecties
Gentamicine en Tobramycine
Gentamicine en Tobramycine dient de arts parenteraal toe. Ze zijn zeer effectief tegen veel gramnegatieve organismen waaronder Pseudomonas spp. Ze zijn synergetisch met een penicilline tegen Enterococcus spp. Tobramycine kan ook via een vernevelaar in de longen worden geïnhaleerd (ingeademd). De geïnhaleerde vorm van dit soort antibioticum wordt gebruikt om longinfecties te behandelen bij patiënten met mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen). Tobramycine is geïndiceerd voor volwassenen en kinderen die minstens zes jaar oud zijn.
Neomycine
Neomycine zet de arts alleen in voor de plaatselijke behandeling van ooginfecties en huidinfecties. Een langdurige inname via de mond kan mogelijk leiden tot ototoxiciteit (giftig voor het gehoorvermogen).
Netilmicine en Amikacine
Netilmicine en Amikacine hebben een vergelijkbaar spectrum als Gentamicine en Tobramycine, maar zijn meer resistent tegen de aminoglycoside-inactiverende enzymen (fosforylering, adenylatie of acetylering) die door sommige bacteriën worden geproduceerd. Hun gebruik moet worden beperkt tot gentamicine-resistente organismen.
Streptomycine
Streptomycine is bacteriedodend en zet de arts zelden in, behalve voor de behandeling van tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen) of de pest (infectieziekte door beet van vlo of besmette rat). Incidentele indicaties omvatten endocarditis (ontsteking van de binnenkant van het hart) (met penicilline / ampicilline).
Toedieningswijze
Meestal is de toedieningswijze van deze antibiotica intraveneus (via een ader van het lichaam). Aminoglycosiden worden namelijk niet goed geabsorbeerd als ze via de mond worden toegediend. Sommige aminoglycosiden zijn echter ook oraal (via de mond) in te nemen. Ook zijn deze antibiotica beschikbaar als oordruppels of oogdruppels.
Interacties van soort antibiotica met andere medicijnen
In een aantal gevallen kan een interactie optreden met andere medicijnen wanneer een patiënt aminoglycosiden neemt. Een verhoogde nefrotoxiciteit (giftig voor de nieren) treedt op bij andere nefrotoxische geneesmiddelen. Verder treedt sneller ototoxiciteit op door het gebruik van aminoglycosiden in combinatie met diuretica (plaspillen). Neuromusculair blokkerende stoffen, vaak gebruikt om te voorkomen dat patiënten tijdens de operatie bewegen, versterken tot slot enkele van de bijwerkingen van aminoglycosiden.
Hoofdpijn is één van de mogelijke complicaties van aminoglycosiden / Bron: Geralt, Pixabay
Bijwerkingen van aminoglycosiden
Aminoglycosiden zijn zeer krachtige antibiotica en hun bijwerkingen zijn soms ernstig, vooral wanneer ze via de mond of intraveneus worden ingenomen. De ernst van de bijwerkingen is echter afhankelijk van de voorgeschreven dosis. Hoewel de bijwerkingen en de ernst ervan van patiënt tot patiënt kunnen verschillen, geldt hoe hoger de dosis van een aminoglycoside, of hoe langer de gebruiksduur, hoe groter het risico op bijwerkingen. Ouderen kampen sneller met bijwerkingen. Een goede opvolging door de arts is noodzakelijk.
Volgende bijwerkingen komen mogelijk tot stand:
- een huiduitslag
- een luidruchtige ademhaling
- een veranderde smaakzin
- een verslechtering van longproblemen of mucoviscidose
- hoesten, keelpijn, een schorre stem
- hoofdpijn
- koorts
- mucus (slijm) of bloed ophoesten
- nierbeschadiging (waargenomen door eiwit in de urine, uitdroging en lage magnesiumspiegels)
- schade aan de gehoorstructuren in het oor, resulterend in gehoorverlies
- schade aan het binnenoor, wat resulteert in problemen om het evenwicht te bewaren
- verlamming van skeletspieren
Lees verder
- Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
- Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica
© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Soorten antibiotica: aminoglycosidenAntibiotica die tot de groep aminoglycosiden behoren, worden op verschillende manieren toegepast. In gel, zalf en druppe…
Antibiotica: bijwerkingen, alcohol, de pil, zon, resistentieEen antibioticum is een middel dat bacteriën doodt of de groei afremt. Deze wordt gebruikt wanneer er sprake is van een…
Soorten antibiotica: chlooramfenicol voor in de ogenChlooramfenicol heeft ernstige bijwerkingen en wordt daarom niet zomaar gebruikt. Het hoort bij de antibiotica en wordt…
Wat zijn antibiotica?Bijna iedereen in Nederland heeft wel eens antibiotica gehad voor het een of ander. Maar wat weten we nu eigenlijk van d…
Macroliden: Soort antibiotica voor behandeling van infectiesMacroliden zijn een soort antibiotica voor het behandelen van bacteriële infecties. Ze hebben een kenmerkende chemische…
Vitamine C: functie, vitamine C in voeding en CsupplementVitamine C, ook bekend als L-ascorbinezuur, is een in water oplosbare vitamine die van nature aanwezig is in sommige voe…
Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: Biker Becca, Pixabay
- Geraadpleegd op 2 maart 2019:
- Aminoglycosides, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 96
- Aminoglycosides, https://www.drugs.com/drug-class/aminoglycosides.html
- Aminoglycosides, https://www.uptodate.com/contents/aminoglycosides
- Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
- Tobramycin (inhalation), https://www.drugs.com/mtm/tobramycin-inhalation.html
- What Are Aminoglycosides?, https://www.everydayhealth.com/aminoglycosides/guide/
- Afbeelding bron 1: Geralt, Pixabay
